Chế độ ăn uống phòng bệnh mùa hè

Các bệnh liên quan đến nhiệt độ cao trong mùa hè hay gặp là say nắng, cảm do thay đổi nhiệt độ khi di chuyển từ chỗ nắng nóng vào phòng máy lạnh và ngược lại. Thời tiết nóng cũng dẽ gây rôm sẩy, chốc lở, nhiễm trùng da; các bệnh đường tiêu hóa như tiêu chảy cấp, tiêu chảy nhiễm trùng, ngộ độc thực phẩm… do thức ăn dễ ôi thiu. Bên cạnh đó, bệnh truyền nhiễm như tay chân miệng, cúm; bệnh do muỗi là trung gian truyền bệnh như sốt Dengue/sốt xuất huyết, viêm não… cũng có nguy cơ gia tăng.

Nước và các loại vitamin có từ trái cây có thể giúp cơ thể phòng bệnh. Ảnh: Greenblender

Một trong những nguyên nhân khiến trẻ dễ mắc bệnh là do phụ huynh không tuân thủ đúng các nguyên tắc dinh dưỡng.

Trời nóng mất nhiều mồ hôi dễ gây khát, mọi người có xu hướng dùng nước uống thật lạnh, thức ăn thật lạnh cho đã khát. Trong khi đó, thức ăn, đồ uống quá lạnh là nguyên nhân làm cho siêu vi và vi trùng ở vùng hầu họng phát triển gây viêm hô hấp trên, sốt siêu vi có hay không kèm phát ban, viêm tiểu phế quản, viêm phế quản… Chính vì thế, để phòng chống các bệnh lý đường hô hấp này, nên hạn chế uống nước đá quá lạnh, nếu quá khát và nóng, có thể dùng một ít nước lọc để mát và pha thêm nước thường để bớt độ lạnh hơn.

Ngoài uống nước, có thể tăng cường ăn rau và trái cây tươi vì đây là những thức ăn giàu nước, là cách bù nước hiệu quả trong mùa nóng, đồng thời cung cấp nhiều vitamin để tăng cường sức đề kháng nhưng cũng không nên để trong tủ lạnh lấy ra ăn ngay.

Nếu cơ thể ra quá nhiều mồ hôi, có thể phải bù lại lượng khoáng bị mất bằng nước giải khát có khoáng (thường sử dụng sau khi tập thể thao) hay một cốc chanh muối. Cần hạn chế các loại nước ngọt vì làm khát hơn và dễ viêm họng. Với trẻ nhỏ cũng không nên sử dụng các loại nước mát có tính lợi tiểu cao vì làm cho trẻ mất nước nhiều hơn, mà khi khát trẻ nhỏ chưa biết tự cung cấp nước uống cho bản thân.

Cần hạn chế sử dụng thức ăn nhiều đường, trái cây quá ngọt, cũng như thức ăn quá béo gây dư năng lượng sẽ mệt mỏi hơn, nên hạn chế các món chiên xào, nhiều gia vị gây kích thích khó chịu. Vẫn nên duy trì sữa và các chế phẩm sữa cho trẻ, vừa cung cấp nước, vitamin, chất khoáng cần thiết, vừa giúp trẻ duy trì tốc độ tăng trưởng, có thể chế biến thành nhiều món ăn mát, hấp dẫn để trẻ cảm thấy thú vị hơn, ví dụ yauort trái cây, sinh tố…

Thời tiết mùa hè là điều kiện để vi khuẩn hoạt động mạnh khiến thức ăn nhanh chóng bị ôi thiu và gây ra ngộ độc thức ăn, độc tố của vi khuẩn trong thức ăn sẽ phát tác trong khoảng từ 12 – 36 giờ và các triệu chứng gồm buồn nôn, nôn và tiêu chảy. Khi tiêu chảy hay nôn ói, việc bù đủ lượng nước mất đi là rất quan trọng, cho trẻ uống dung dịch oresol bằng thìa, uống chậm sẽ hiệu quả, trong trường hợp bị nặng, trẻ khát nước nhiều, nôn ói nhiều, không uống được, mệt hay phân có máu thì nên đưa trẻ đến bệnh viện càng sớm càng tốt.

Trẻ em và người già rất hay bị viêm nhiễm đường tiêu hóa , ngộ độc thực phẩm do có sức đề kháng và hệ tiêu hóa yếu. Bảo đảm thực phẩm an toàn là điều rất quan trọng, đồng thời phải hạn chế tiếp xúc với nguồn bệnh, không nên đưa họ tới chỗ đông người khi không thực sự cần thiết.

Phòng bệnh tiêu chảy, nên cho con bú mẹ hoàn toàn trong 4 đến 6 tháng đầu và bú mẹ kéo dài đên 24 tháng hoặc lâu hơn nữa để trẻ có các kháng thể bảo vệ từ mẹ. Cung cấp cho trẻ đầy đủ các loại vitamin và các loại nguyên tố vi lượng như kẽm, sắt, đồng, acid folic…qua thức ăn đa dạng và tươi mới.

Phụ huynh phải chú ý tới việc chế biến, việc bảo quản thức ăn đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, tránh nhiễm khuẩn, nhiễm hóa chất, ôi thiu và nguồn nước cũng phải được bảo đảm vệ sinh. Nhớ rửa tay thường xuyên trước khi chế biến thức ăn, trước khi chăm sóc trẻ cũng như tập cho trẻ thói quen rửa tay trước khi ăn.

Mùa hè cũng là lúc trẻ dễ bị rôm sảy và nhiễm trùng da do đổ mồ hôi quá nhiều. Cần cung cấp đủ nước cho cơ thể và tắm gội hằng ngày tránh để ngứa ngáy, khó chịu do bụi bậm, mồ hôi ứ đọng cho trẻ em là biện pháp phòng tránh và điều trị tốt nhất; mặc cho trẻ quần áo thoáng mát và hút mồ hôi, năng thay quần áo mỗi khi bị mưa ướt hay ra nhiều mồ hôi, nhất là ở những trẻ hiếu động để tránh bị cảm lạnh, chốc lở, nhiễm nấm.

Cha mẹ nên chú ý cắt ngắn móng tay cho trẻ, rửa tay thường xuyên để giữ vệ sinh tốt và hạn chế bệnh. Nếu đi ra ngoài thì nên che chắn cơ thể kỹ với mũ rộng vành, áo khoác và găng tay để tránh mất quá nhiều mồ hôi và bị hại da bởi nắng gắt, đây cũng là biện pháp chống say nắng.

Việc sử dụng máy lạnh quá lạnh, dùng quạt thốc thẳng vào người, thay đổi nhiệt độ đột ngột từ bên ngoài trời quá nóng đến vào trong phòng quá lạnh cũng là nguyên nhân gây bệnh. Máy lạnh cũng làm cơ thể mất nước nhiều hơn. Không nên để máy lạnh quá lạnh, phải thay đổi nhiệt độ trong phòng dần dần để cơ thể thích nghi. Để quạt xoay chứ không đứng yên một chỗ và thốc thẳng vào người.

Bác sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Thị Thu Hậu
Trưởng khoa Dinh dưỡng Bệnh viện Nhi Đồng 2