Cách dạy con không thành đầu gấu (Phần 2)
Liệu giáo viên có thể luôn vào lớp kịp thời để ngăn học sinh bắt nạt nhau? Liệu phụ huynh có thể luôn ngăn được tất cả những hành vi không tốt của con mình? Câu trả lời luôn là “Không!” Giải pháp ngăn những đứa trẻ bắt nạt cần được thực hiện ngay từ lúc nhỏ, trước khi tính hung bạo bắt đầu được hình thành.
>>> Xem thêm: Cách dạy con không thành đầu gấu (Phần 1)
Bằng kỷ luật, nhưng không trừng phạt
Làm thế nào để phụ huynh có thể dạy cho con mình biết đúng sai mà không quá khắt khe hay vô tình thành ra hành hạ con? Liệu có phụ huynh nào tránh khỏi việc cao giọng, quát tháo khi phải nỗ lực đưa bọn trẻ vào khuôn khổ?
Chúng ta đều biết, và nhiều nhà nghiên cứu đã thừa nhận, những lời la hét hoặc tệ hơn là đánh đập chỉ làm cho bọn trẻ sợ hãi chứ không thể giúp chúng hiểu được vì sao mình lại bị phạt, và làm thế nào để khắc phục lỗi lầm. Về lâu dài, việc phụ huynh sử dụng quá nhiều hình phạt nặng nề, chẳng hạn như đánh đòn, còn làm gia tăng tính hung hăng của con cái.
“Thay vì ý nghĩ phải đánh bại những tính xấu bên trong đứa trẻ, bạn hãy chuyển sang dùng sự cảm thông và lòng nhân hậu để dạy dỗ chúng,” Dacher Keltner, giáo sư tâm lý tại Đại học California, cho biết. Hay nói cách khác, các bậc cha mẹ nên bắt đầu bằng cách dạy con mình hiểu những hành vi và cảm xúc của bản thân.
Ví dụ, với một đứa trẻ đã làm đau một bạn khác, bạn hãy giúp bé hiểu “người bạn bị con bắt nạt đang cảm thấy như thế nào?” Theo Tiến sĩ Mary Gordon, người sáng lập chương trình Roots of Empathy (“Gốc rễ của sự cảm thông”) thì: “Hầu hết các phụ huynh cho rằng nên hỏi những câu kiểu như: ‘Con nghĩ gì mà lại đối xử với bạn như thế?’ nhưng sẽ hiệu quả hơn nhiều nếu bạn nói: ‘Con hẳn phải cảm thấy rất buồn.’” Hãy dạy cho con cách tự diễn tả cảm xúc, để những lần sau đó, khi có những chuyện tương tự xảy ra, bé có thể nói: “Con có cảm giác như lần con đã cắn bạn Johnny.”
Khi trẻ con bắt đầu hiểu được cảm xúc của chính mình, chúng sẽ dễ dàng cảm nhận được cảm xúc của người khác. Chẳng hạn, cậu bé trong câu chuyện trên có thể cảm nhận được rằng người bạn Johnny sẽ cảm thấy đau và buồn như thế nào khi bị cắn. Chính những “chuyển đổi” trong nhận thức này sẽ dẫn đến những chuyển đổi trong hành vi. Nhưng bản thân sự thấu hiểu không thể tạo nên sự cảm thông. Có không ít người từ nhỏ đã phải trải qua nhiều đau khổ khi lớn lên dễ có xu hướng trở thành những kẻ bắt nạt người khác. Không phải bởi họ không hiểu được cảm giác bị tổn thương của người khác, mà bởi họ đã học được rằng bạo lực chính là cách để thể hiện sự tức giận hoặc khẳng định quyền lực.
Roots of Empathy đang được áp dụng trong 3.000 trường mẫu giáo, tiểu học và trung học tại Canada và 40 trường ở Seattle. Trong chương trình này, mỗi tháng một lần, học sinh sẽ được gặp một bà mẹ và một em bé sơ sinh tại lớp học của mình; tận mắt quan sát nền tảng xây dựng nên sự cảm thông. Khi em bé khóc, một người hướng dẫn của chương trình giúp người mẹ và các học sinh suy nghĩ xem điều gì khiến em bé cảm thấy khó chịu và làm thế nào để mọi việc trở nên tốt đẹp hơn.
Các học sinh được dạy rằng em bé khóc không có nghĩa là em bé xấu tính mà bởi em đang gặp phải vấn đề nào đó. Thông qua sự cố gắng tìm hiểu những gì đang xảy ra với em bé này, các học sinh sẽ học được cách nhìn thế giới qua đôi mắt của trẻ sơ sinh và hiểu được những gì các em bé sơ sinh yêu thích hoặc cần có nhưng lại không có khả năng diễn đạt được.
Cả lớp sau đó cũng được người mẹ chia sẻ rằng cô cảm thấy bực bội và khó chịu thế nào khi em bé không chịu ngừng khóc. Điều đó giúp trẻ em hiểu hơn từ cái nhìn của các bậc phụ huynh – sự ảnh hưởng của hành vi của con trẻ đến người lớn – một điều mà bọn trẻ thường không bao giờ nghĩ đến. “Nếu bạn nhìn vào quá trình phát triển của sự đồng cảm, một trong những đặc điểm quan trọng nhất chính là đặt mình vào vị trí của người khác. Trong việc huấn luyện kỹ năng này, chúng tôi giúp các em đặt mình vào vị trí của người khác,” Tiến sĩ Gordon nói.
Cho đến nay, có đến 9 nghiên cứu riêng lẻ đã cho thấy rằng chương trình Roots of Empathy đã giúp làm giảm được tình trạng bắt nạt ở nhiều trường học và làm tăng sự giúp đỡ lẫn nhau giữa các học sinh. Mới đây đã có thêm nhiều trường học ở Mỹ bày tỏ sự quan tâm đến việc sử dụng phương pháp tiếp cận này của Gordon.
Theo Monngonmoingay
